Reader

In deze Reader vind je aanvullende theorie voor het keuzedeel expressief talent. In de lesplanner staat aangegeven welke theorie je voor welke lesweek doorgenomen moet hebben.

Drama

Expressie = gevoel dat je uit met je gezicht, je gebaren, je muziek of andere kunst

Creativiteit = talent om nieuwe dingen te verzinnen

De stappen in een creatief process

Een creatief proces is volgens Walles (1926) te verdelen in vier fases:

Preparation: het vastleggen van het probleem en het vervolgens onderzoeken.
Incubatie: in je onderbewustzijn ben je druk bezig, je omgeving heeft dat vaak helemaal niet door.
Illuminatie: ineens weet je het, de oplossing is duidelijk voor je, je hebt een idee.
Verificatie: in deze fase ga je het idee verder uitwerken. Lost het het probleem op, is het haalbaar en echt een goed idee?

MVB-model voor drama

Materie:

Gaat over de uitdrukkingsmogelijkheden van het lichaam, zoals houding, beweging, mimiek, stem en het verkennen van de vijf basisspelelementen: wie, wat, waarom, waar en wanneer en de dramatische lijn.

Materie Drama 1	Globale vakinhouden 2	Globale uitwerking van vakinhouden 3
Fysieke training, non verbaal en verbaal Spelwerkelijkheid vanuit voorstellingsvermogen Handeling (Wat) Motief (Waarom) Plaats (waar) Tijd (wanneer)	Uitdrukkingsvaardigheid in Spelwerkelijkheid Rolopbouw Dramatische actie Bewustzijn van bedoeling/ intentie van de rol en de scène als geheel	Exploreren en trainen van stem, mimiek, beweging en gebaren. Inleven Exploreren en trainen van stem, mimiek, beweging en gebaren. Kan een rolbiografie beschrijven. Maatschappelijke en persoonlijke dilemma’s, bestaand verhaal, gebeurtenis, actualiteit, herinnering, ervaring kunnen toepassen. Drijfveer, opinie / mening, bewustwording van persoonlijk of maatschappelijk gegeven betekenisvol kunnen vormgeven. Spelen in binnen of buiten locaties, bestaande en fictieve locaties. Hier en nu, verleden en toekomst kunnen toepassen.

Vorm:

Verwijst naar de dramatische lijn (spanningsopbouw) en uitdrukkingsvormen zoals speltechnieken (tableau, monoloog) en speelstijlen (naturel, grotesk) om kleur te geven aan een boodschap.

Vorm drama 1	Globale vakinhouden 2	Globale uitwerking van vakinhouden 3
Speltechnieken Dramatische lijn Speelstijl Vormgevings- Elementen	Verbaal en non-verbaal Spel Spanningsopbouw Naturel Grotesk	Bewust vormgeven van: lichaamshouding, mimiek, beweging en gebaren Manier van spreken (intonatie, spreektempo, volume, articulatie) is hierbij van belang Rollen-, improvisatie-, tekstspel, pantomime, tableau vivant, voordracht kunnen vormgeven, maskers, poppen- , schimmenspel oneelstructuur kunnen toepassen: verhalend (Aristoteles) en associatief (montage) Geloofwaardig spelen Hilarisch / uitvergroot spelen Inhouden kunnen vormgeven in rollen, enscenering en gebruik van vormgevingselementen als licht, decor, rekwisieten, kostuum, grime, muziek en geluid

Betekenis:

Richt zich op vormgeven in drama door inhoudelijke invulling te geven aan de persoonlijke verbinding met een onderwerp of thema, waardoor zeggingskracht ontstaat. Materie, vorm en betrokkenheid vallen daarin samen.

Betekenis Dans en Drama 1	Globale vakinhouden 2	Globale uitwerking van vakinhouden 3
Inhoudelijke invulling Onderwerp / thema Dansante dramaturgie Dramatische lijn	In leven, meevoelen en reflecteren Dansante en dramatische actie Spanning- en vorm opbouw in een spel Spanningsopbouw	Verbinden met thema’s, onderwerpen uit de omringende wereld (Tule 2008) Maatschappelijke en persoonlijke dilemma’s, bestaand verhaal, gebeurtenis, actualiteit, herinnering, ervaring kunnen toepassen Begin- verloop – ontwikkeling – einde; binnen een betekenis gebonden geheel Toneelstructuur kunnen toepassen: verhalend (Aristoteles) en associatief (montage)

Muziek

Manieren om te luisteren

Je kunt op verschillende manieren luisteren naar muziek. Misschien valt je op welke instrumenten er spelen of je voelt heel sterk het ritme van de muziek. We noemen 7 manieren waarop je naar muziek kunt luisteren. De manieren waarop je luistert heb je deels van nature en deels ontwikkeld door je interesse en persoonlijkheid. Als je weet op welke manieren iemand in staat is om te luisteren, kun je daarop aansluiten op je activiteit. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om juist een onbekende manier van luisteren te stimuleren.

1. Affectief luisteren

Soms reageer je sterk op de sfeer van de muziek. De muziek maakt vrolijk, slaperig, sentimenteel… Dit is de meest primitieve manier van luisteren, die een ongeboren kind al heeft. Je laat je muziekkeuze bepalen door de sfeer, uiteenlopende muziek kun je vinden bij filmmuziek. Die is immers speciaal geschreven om de sfeer te ondersteunen.

Luisteropdrachten zijn bijvoorbeeld:

Bekijk foto’s of tekeningen met verschillende gezichtsuitdrukkingen. Welke past het beste bij de sfeer van de muziek.
Teken of schilder de sfeer van de muziek. Gebruik vormen en kleur om de sfeer te benadrukken.
Bedenk en speel een scene die je vindt passen bij de muziek. Leg uit waarom je voor deze scene hebt gekozen.

2. Motorisch luisteren

Als je muziek puur lichamelijk beleeft, zullen je hoofd, handen en voeten ritmisch meebewegen. Bij peuters en mensen met een verstandelijke handicap zie je vaak veel beweging als je muziek opzet of zingt. Door te lopen, wiegen of huppelen ontwikkelen ze hun gevoel voor de maat.

Luisteropdrachten kunnen zijn:

Als ik op de trom tik, gaan we de andere kant op.
Wieg, klap, doe mee op de maat van de muziek.
Als de muziek stopt moet je gaan zitten.
Het verhaal van een liedje in een dans uitbeelden.

3. Associatief luisteren: algemeen

In het bijzonder kleuters en mensen met een verstandelijke handicap verbinden muziek vaak met een beeld of een verhaal. Bijvoorbeeld deze muziek lijkt op een olifant. Daarmee bedoelen ze: de muziek klinkt zwaar. Wat voorbeelden je bij muziek hebt wordt bepaald door wat de luisteraar in zijn geheugen heeft opgeslagen en door de keuze van de muziek. Met welke beelden je muziek verbindt, vertelt iets over de kennis en de belangstelling en ervaring van de deelnemer. Het beeld dat jij bij muziek krijgt wordt ook bepaald door de muziekkeuze. Filmmuziek kun je heel goed gebruiken om te associëren omdat deze gemaakt is bij beelden (de film).

Luisteropdrachten zijn:

Kies een foto uit die bij de muziek past.
Leg platen in een juiste volgorde van de muziek.
Maak een tekening, verhaal van de muziek.

4. Associatief luisteren; herinnerend

Je kent allemaal wel een muziekstuk waar voor jou een herinnering aan kleeft. Als je die muziek hoort dan denk je terug aan een bepaald moment of situatie. Dat komt doordat bij het opslaan van de gegevens in je hersenen, het beeld én de muziek aan elkaar gekoppeld is.

Luisteropdrachten zijn bijvoorbeeld:

Vertel over de herinnering die deze muziek bij je oproept.
Vertel hoe oud je was toen je deze muziek vaak hoorde. Hoe zag je eruit, waar werd de muziek gespeeld…
Muzikale reis langs vakantielanden.

5. Analytisch luisteren

Het woord zegt het al, je analyseert de muziek. Je bekijkt de onderdelen. Je beluistert bijvoorbeeld wanneer een melodie herhaald word, welke instrumenten meespelen op welke akkoorden er bij een melodie gespeeld worden. Op deze manier luisteren vergt veel concentratie. Het muziekstuk moet dan niet te lang zijn…

Luisteropdrachten zijn bijvoorbeeld:

Teken of wijs de instrumenten aan die je hoort.
Noteer steeds of het een wals of marsmuziek is.

6. Technisch luisteren

Wanneer je technisch luister naar muziek dan vorm je jezelf een mening over de uitvoering van de muziek. Klinkt het zuiver? Zit het goed in elkaar? Zo luister je ook als je met z’n allen muziek maakt. Je kunt leren om zo te luisteren. Vragen die je jezelf dan kan stellen zijn: zet iedereen tegelijk in, komt iedere muzikant tot zijn recht?

Luisteropdrachten zijn bijvoorbeeld:

Een muziekstuk die door verschillende mensen word uitgevoerd met elkaar vergelijken.
Opnamen van jezelf terugluisteren en aan de hand van bovengenoemde vragen luisteren.

7. Waarderend luisteren

Bij waarderend luisteren gaat het in eerste instantie om de waardering van de luisteraar. Het heeft alles te maken met smaak. Wat vind ik van de stijl, wat vind ik van de zanger, waarom vind ik dat? Mensen kunnen erg gehecht raken aan een bepaalde muziekstijl. Sommige accepteren alleen een bepaalde muzieksoort. Vooral oudere mensen en mensen met een verstandelijke handicap kunnen soms volhardend zijn in hun muzikale voorkeur. Zij stellen zich niet snel open voor iets anders.

Luisteropdrachten die zijn gericht op waarderend luisteren:

Laat je favoriete muziekstijl horen en vertel er iets meer over.
Luister naar muziek en bedenk of je de CD zou willen kopen of niet.
Stel een top 10 samen van de populairste muziek in de instelling door interviews of enquêtes door de deelnemers te laten.

Dans

Dans sluit aan bij de natuurlijke bewegingsdrang, bij verbeeldingskracht en bij de behoefte aan bewegen, fantaseren, ontdekken, creëren, experimenteren, ordenen en het leren om het lichaam beheersen. Door dans leer je van en over zichzelf, de ander en hun omgeving. Je ontwikkelt nieuwe en eigen dansbewegingen of leert bestaande dansbewegingen toepassen.

Het vakgebied dans geeft je de gelegenheid om dans te ontdekken, te creëren, je verbeelding en fantasie vorm te geven, en dat te presenteren. Je kunt door dans leren onderzoek te doen naar bepaalde thema’s en emoties. Je krijgt inzicht in hoe je met dans allerlei thema’s kunt verbeelden (onderwerpen uit het dagelijks leven, vrienden, actualiteiten, verhalen en gedichten, natuur en seizoenen). Je leert ook te reflecteren op (eigen) dans.

Vanuit het lichaam, leer je zelf te dansen doordat je de bewegings-en uitdrukkingsmogelijkheden van het lichaam ontdekken. Je leert ordening aan te brengen tijdens het dansen. Je leert de danselementen ruimte, tijd en kracht in te zetten en in een vorm te zetten. Je leert betekenis (zoals het verhaal of de functie) te ontlenen aan dansen of aan (eigen) dansen toe te voegen.

Naar boven